Geen franchiseovereenkomst, maar lidmaatschap van een coöperatie
In bepaalde gevallen kunnen afspraken die gemaakt worden in een franchiseovereenkomst beperkt worden door wettelijke regels. Een dergelijk geval deed zich voor in een kwestie die kenbaar is uit een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 9 september 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:7816.
Bij Kubus is er voor gekozen de franchiseorganisatie in te bedden in een coöperatie. Kubus biedt haar leden een formule die onder andere voorziet in steun bij de exploitatie op het gebied van inkoop, software, marketing en opleiding voor ondernemers van administratie, accountants- en advieskantoren. De leden hebben op grond van de statuten een overeenkomst met Kubus, genaamd “ledenovereenkomst”. In die overeenkomst is bepaald dat de ondernemer bij uittreden een uittreedvergoeding (goodwill) verschuldigd is aan Kubus.
Kubus vordert van een scheidend ondernemer betaling van de overeengekomen uittredingsvergoeding. De ondernemer weigert dit en stelt dat de voorwaarde van uittreding in strijd is met de wet. De wet bepaalt dat bij de statuten van de coöperatie weliswaar voorwaarden kunnen worden verbonden aan die uittreding, maar dat die voorwaarden de vrijheid van uittreding niet zouden mogen blokkeren. De voorwaarden moeten in overeenstemming zijn met het doel en de strekking van de coöperatie. Zie artikel 2:60 BW.
Kubus heeft aangevoerd dat in deze zaak geen sprake is van een ledenovereenkomst, maar van een franchiseovereenkomst en dat er geen sprake is van een uittreedvoorwaarde in de zin van artikel 2:60 BW, maar van een vergoeding voor het einde van de franchiserelatie.
De vraag die voorligt aan het hof is of de ondernemer, die lid is van de coöperatie, verplicht is om een vergoeding te betalen bij beëindiging van de samenwerking, zoals afgesproken in de overeenkomst met de coöperatie.
Het hof oordeelt dat de vergoeding zelf “uittreedvergoeding” genoemd is in de overeenkomst, en dat die overeenkomst “ledenovereenkomst” is genoemd. De vergoeding is bovendien verschuldigd bij het einde van het lidmaatschap. Een dergelijke vergoeding dient op grond van artikel 2:60 BW een statutaire grondslag te hebben. De statutaire grondslag die artikel 2:60 BW vereist voor een voorwaarde voor uittreding waarborgt echter meer dan kenbaarheid en bepaalbaarheid. Een statutaire grondslag betekent immers ook een inbedding in het rechtspersonenrechtelijk kader, waarin aan naleving of schending van de statuten betekenis toekomt bij onder meer de geldigheid van besluiten, bestuurdersaansprakelijkheid en het enquêterecht. Daarbij komt dat als ook zonder statutaire grondslag voorwaarden aan uittreding zouden kunnen worden verbonden, niet meer duidelijk is of ook daarvoor de vereisten gelden van behoud van de vrijheid van uittreding en overeenstemming met doel en strekking van de coöperatie.
Omdat de statutaire grondslag er niet is, oordeelt het hof dat de verplichting tot het betalen van de uittreedvergoeding in strijd met de dwingende wetsbepaling van artikel 2:60 BW en Kubus zich daarom niet kan beroepen op de afgesproken uittreedvergoeding. Kubus heeft er volgens het hof dus voor gekozen haar franchiseorganisatie in te bedden in een coöperatie, zodat daarop het dwingendrechtelijk kader van een coöperatie van toepassing is.
De conclusie is dus dat de overeenkomst tussen Kubus en de ondernemer niet als franchiseovereenkomst gekwalificeerd kan worden, maar als een ledenovereenkomst. Aan die ledenovereenkomst zijn wettelijke kaders verbonden waar in deze kwestie niet aan voldaan is, waardoor de afspraak tot betaling door de ondernemer van een uittreedvergoeding niet geldig zijn.
Ludwig & Van Dam advocaten, franchise juridisch advies.
Wilt u reageren? Mail dan naar dolphijn@ludwigvandam.nl
![Franchise business model and growth concept on device screen.](https://www.ludwigvandam.nl/wp-content/uploads/2022/12/Alles-over-de-franchiseovereenkomst-en-conflicten-met-een-franchisegever.jpeg)
Andere berichten
Franchisevergoedingen
Een voor zowel franchisenemer als franchisegever buitengewoon belangrijk onderwerp dat steevast in de franchise-overeenkomst is opgenomen, betreft de franchisevergoedingen, veelal aangeduid met de ter
Overleg: vormen en mogelijkheden
Overleg tussen de franchisegever en de franchisenemer vindt in de praktijk nogal eens plaats door middel van een franchiseraad.
De zorgplicht van de franchisegever nader benoemt in het kader van de
In de afgelopen jaren heeft inmiddels een ruime hoeveelheid jurisprudentie het licht doen zien betreffende het niet behalen van de prognoses door de franchisenemer.
Arbitrage: voor- of nadeel?
In franchise-overeenkomsten is veelal een geschillenregeling opgenomen welke ziet op de wijze waarop de bij die franchise-overeenkomst betrokken partijen met een eventueel geschil omgaan.
Koppeling huurovereenkomst en franchise-overeenkomst
In franchiserelaties wordt geregeld door de franchisegever bedrijfsruimte ter beschikking gesteld aan de franchisenemer alwaar de franchisevestiging geëxploiteerd wordt.
Voortzetting van de franchise-overeenkomst tegen de dan geldende
In franchise-overeenkomsten zijn nog al eens bedingen opgenomen die voortzetting van de franchise-relatie afhankelijk maken