Franchise in het nachtleven

Er zijn maar weinig nachtclubs aangesloten bij een keten. Dat is toch wel opmerkelijk. In de algemene horecabranche zien we dat juist best veel. Met name bij fast food concepten, in de hotellerie en ook wel bij restaurants. Bij nachtclubs en cafés geldt van oudsher misschien dat de meeste klandizie lokaal is, en daarom slechts lokale naamsbekendheid veel belangrijker is dan wijdverspreide bekendheid. Inmiddels zien we toch ook dat er sprake is van toenemende ketenvorming en een toename van het aantal formules bij cafés en discotheken. Dit blijkt ook uit een onderzoek van de Rabobank over 2013.

Bij deze ontwikkeling is franchising niet uit te vlakken. Franchising is een bijzondere manier van samenwerking, die niet in de wet geregeld is. Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten bij franchising?

Wat is franchise

Franchise is de constructie, waarbij een franchisegever haar merk en goede naam ter beschikking stelt aan een exploitant van een uitgeaansgelegenheid, alsmede bijvoorbeeld een kassasysteem, inkoopfaciliteiten en bijvoorbeeld promotionele activiteiten. Het gebouw kan in eigendom toebehoren aan de exploitant, maar is in andere branches vaak ook in eigendom van de franchisegever.

Voordeel voor de franchisegever zal zijn dat zij relatief snel haar organisatie kan uitbreiden en het bedrijfsrisico grotendeels kan afwentelen op de franchisenemer. De franchisenemer profiteert, zonder al te hoge investeringen, van de naamsbekendheid van een bestaande formule, maar ook van een betalingssysteem, inkoopafspraken en de kennis om (potentiële) gasten zo goed mogelijk te benaderen en te bedienen.

Voorgehouden prognoses

Een hotelier zal uiteraard vooraf willen weten of het gebruik van de franchiseformule voor hem interessant is. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat een franchisegever voor het sluiten van het franchisecontract gevraagd wordt om omzet- of winstprognoses. Te denken valt ook aan een prognose van de omzet, of bezoekersaantallen, maar zeker niet op de laatste plaats de winstgevendheid. Uit de rechtspraak volgt dat de franchisegever niet verplicht is om een prognose af te geven. Echter, als de franchisegever wel een prognose afgeeft, moet die prognose wel deugdelijk zijn. De franchisegever heeft de verplichting om er zeker van te zijn de prognose niet te rooskleurig is, daadwerkelijk van toepassing is op de gegeven situatie, en er uitgegaan wordt van de juiste financiële cijfers. Schending van deze zorgvuldigheidsverplichting door de franchisegever kan tot gevolg hebben dat de franchisegever schadeplichtig is, of zelfs dat het franchisecontract niet geldig gesloten blijkt te zijn.

De zorgplicht van de franchisegever

Niet alleen voorafgaand aan het sluiten van een franchisecontract dient er door de franchisegever zorgvuldig gehandeld te worden, maar met name ook als het franchisecontract eenmaal gesloten is. De franchisegever is verplicht tot het leveren van adequate ondersteuning aan de franchisenemer om te bereiken dat beide partijen profijt hebben van de samenwerking. Niet kan volstaan worden met het voeren van “enkele gesprekken”. Gedacht kan worden aan het onderzoeken van verbeterpunten van de bedrijfsvoering, marketing of financiering. Uit de rechtspraak blijkt dat de franchisegever deze verplichtingen heeft, ook als die niet in een franchisecontract opgenomen zijn. Dit zal met name ook spelen indien de door de franchisegever aan de franchisenemer gepresenteerde prognoses niet worden gehaald.

Schendingen van deze zorgplicht door de franchisegever kan nogal wat implicaties hebben. De niet naleving van de zorgplicht kan leiden tot schadeplichtigheid op grond van wanprestatie. Ook kan minder gewicht toegekend worden aan fouten die de franchisenemer heeft gemaakt. De tekortkoming in de nakoming van een zorgplicht kan bovendien een grond voor beëindiging van de franchiseovereenkomst door de franchisenemer opleveren.

Vaste prijzen

Potentiële franchisenemers vrezen dat ze vaak niets meer te zeggen hebben over de prijsstelling van entree- en dranktarieven. De wet verbiedt echter het voorschrijven door de franchisegever van vaste en/of minimum verkoopprijzen. Uitgezonderd zijn bepaalde reclameacties, waarbij de franchisegever tijdelijk bijvoorbeeld een bepaalde vaste of minimum kamerprijs voorschrijft voor een bepaald arrangement. Het voorschrijven van advies- en maximum verkoopprijzen is wel toegestaan. In de praktijk komt het voor dat de het franchisecontract weliswaar geen vaste- en/of minimumprijzen voorschrijft, maar de franchisenemer niet anders kan, bijvoorbeeld omdat het kassasteem geen alternatieven biedt. Ook in dergelijke situaties is er sprake van een verboden prijsstelling.

Afspraken over maximumprijzen zijn in beginsel wel toegestaan. Denkbaar is echter dat voorgeschreven maximum drankprijzen op een dermate laag niveau liggen, dat deze feitelijk een minimumprijs inhouden. Immers, als de franchisenemer onder deze maximum drankprijs aanbiedt, hij alleen met verlies kan laten boeken. Op die manier zou men mogelijk eveneens over een verboden prijsafspraak kunnen spreken.

Het gevolg van een dergelijk verboden afspraak kan zijn dat de gehele franchiseovereenkomst nietig wordt verklaard.

Einde franchise, is geen einde huur

Een franchiseovereenkomst kan teneinde komen door tijdsverloop, doordat partijen tussentijds samen besluiten niet verder te gaan, maar vaker nog doordat er een geschil is tussen de hotelketen en de hotelier. In de franchiseovereenkomst is neergelegd wanneer de franchiseovereenkomst bijvoorbeeld opgezegd kan worden.

Als het horecapand van de franchisegever is, dan huurt de exploitant het gebouw. Uit de wet volgt dat als een franchiseovereenkomst eindigt, dit niet ook tot gevolg heeft dat de huurrelatie eindigt. De huurrelatie kan alleen door partijen gezamenlijk, of door de rechter beëindigd worden, ook al staat er in het contract tussen partijen iets anders. Onder omstandigheden kan een rechter op voorhand de goedkeuring geven voor de beëindiging van het huurcontract als ook het franchisecontract eindigt. Voor de franchisegever is dat van belang, omdat anders de horecalocatie dat zij verhuurt aan de exploitant, geëxploiteerd zou kunnen worden, zónder dat de verplichtingen uit de franchiseovereenkomst zouden hoeven worden nagekomen door de exploitant. De voorafgaande toestemming  van de rechter, wordt echter zeker niet altijd verleend.

Van groot belang is de implicaties van het bedingen van de franchiseovereenkomst en de huurrelatie goed voor ogen te hebben.

Andere onderwerpen

Het franchiserecht is een aparte tak van sport. Andere veelvoorkomende juridische aspecten zijn die van de wijziging in de franchiseformule, of de verandering van de gehele franchiseformule. Ook geschillen over rayonexclusiviteit en concurrerende activiteiten van bijvoorbeeld andere franchisenemers met een vestiging in de buurt komen voor, net als geschillen over klantenbestanden of verplicht gestelde inkoop voor bijvoorbeeld dranken,  facility, muziek, acts en automatiseringssystemen.

Tot slot

Franchiserelaties vereisen de nodige juridische aandacht. Franchiserecht als zodanig is niet in de wet geregeld, maar raakt wel een aantal verschillende rechtsgebieden. Bovendien wordt in de rechtspraak de franchiseovereenkomst wel als een bijzondere rechtsbetrekking gezien. Specialistische juridische kennis is derhalve gewenst.

Mr A.W. Dolphijn – Franchise advocaat

Ludwig & Van Dam Franchise advocaten,franchise juridisch advies. Wilt u reageren? Mail naar dolphijn@ludwigvandam.nl