Ongeoorloofde geschillenregelingen binnen franchise-organisaties
Mr Th.R. Ludwig – Franchise advocaat
Franchise-overeenkomsten bevatten een enkele keer geschillenregelingen die bevoegdheden toekennen aan de franchisenemer(s), de franchiseraad en/of een franchisevereniging. Bij dergelijke geschillen oordelen – vertegenwoordigingen van – franchisenemers dus direct of indirect over hun (voormalige) collegae. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer een franchise-overeenkomst een geschillenregeling bevat die de franchiseraad een oordelende bevoegdheid verstrekt met betrekking tot de invloed van bepaalde reclame-uitingen van een franchisenemer in het exclusief gebied van een andere franchisenemer. Wanneer de laatste hiervan negatieve invloed ondervindt, kan hij zich dan wenden tot de geschillencommissie, zoals beschreven in de relevante bedingen daartoe in de franchise-overeenkomst. Deze geschillencommissie bestaat dan uit bijvoorbeeld twee leden van de franchiseraad en twee representanten van de zijde van de franchisegever. Aldus ontstaat een situatie waarbij collega-franchisenemers een bevoegdheid hebben die vergelijkbaar is met die van een rechtelijke instantie.
Over het algemeen dient ten aanzien van de houdbaarheid van dergelijke constructies zeer terughoudend te worden geoordeeld. Veelal is hier namelijk sprake van zogeheten horizontale mededingingsbeperkende afspraken: de franchisenemers hebben onderling een geschillenregeling getroffen die, veelal bij uitsluiting, het gerezen conflict dient te beslechten. De individuele franchisenemer is aan het oordeel hiervan te allen tijde onderworpen. Doorgaans zijn dergelijke constructies juridisch ontoelaatbaar. Concreet houdt dit in dat ze op basis van het stelsel van de wet eenvoudigweg niet zijn toegestaan. In een groot aantal gevallen zijn zij uit de aard der zaak zelfs zonder meer nietig.
In het hierboven geschetste voorbeeld oordelen franchisenemers over hun collega-franchisenemers. In beginsel kunnen zij belang hebben bij de uitkomst van het aan hen voorgelegde probleem. Aldus ontstaat dus een situatie die een onafhankelijke, neutrale rechtsgang kan belemmeren. De wetgever heeft deze situaties nu juist willen voorkomen. Indien dergelijke geschillenregelingen in overeenkomsten worden aangetroffen, dienen deze dan ook tenminste zeer kritisch te worden bekeken. In een aantal gevallen is het dan mogelijk deze regelingen te passeren en desnodig de weg naar de Burgerlijke rechter te bewandelen. Deze laatste is geen belanghebbende en in alle gevallen neutraal. Terzijde zij opgemerkt dat de kwaliteit van de conflicthantering bij de rechter doorgaans wat hoger ligt. Niet zo vreemd, het is zijn beroep.
Ludwig & Van Dam franchise advocaten, franchise juridisch advies
Andere berichten
Rayonbescherming geen bescherming tegen beëindiging wegens dringend eigen gebruik – d.d. 17 september 2019 – mr. A.W. Dolphijn
Kan franchisegever als verhuurder de huurovereenkomst beëindigen wegens dringend eigen gebruik, in de zin van rayonbescherming, terwijl dit op grond van de franchiseovereenkomst uitgesloten zou zijn.
Onredelijke vergoeding bij einde franchiseovereenkomst – d.d. 17 september 2019 – mr. A.W. Dolphijn
In sommige franchiseovereenkomsten is bedongen dat de franchisenemer bij beëindiging van de franchiseovereenkomst altijd minimaal een bepaald bedrag aan kosten verschuldigd is aan de franchisegever.
Juridische Franchisestatistiek 2019: lichte afname aantal franchisegeschillen
In 2018 werden 44 uitspraken gepubliceerd op rechtspraak.nl, waarvan 12 hoger beroep zaken en één in cassatie (een prognosekwestie tegen Albert Heijn).
Artikel De Nationale Franchisegids: “Rechter stelt franchisenemers Domino’s opnieuw in het gelijk” – d.d. 3 september 2019 – mr. R.C.W.L. Albers
Begin 2018 hebben nagenoeg alle franchisenemers van Domino’s en de Vereniging van Domino’s Pizza Franchisenemers een tweetal kwesties aan de rechter te Rotterdam voorgelegd.
Artikel De Nationale Franchisegids: “De tussentijdse beëindiging van de franchiseovereenkomst” – 12 augustus 2019 – mr. J.A.J. Devilee
Een franchiseovereenkomst kan op vele manieren tussentijds eindigen.
Artikel De Nationale Franchise Gids: “Kamervragen gesteld over (schijn-)zelfstandigheid franchisenemers” – d.d. 24 juli 2019 – mr. M. Munnik
Over de zogenaamde schijnzelfstandigheid binnen de verhouding tussen franchisegever en franchisenemer zijn onlangs Kamervragen gesteld.